مقالات و نظرات متعددی پدید آمد که پیرامون سازوکاری که سازمان تروریستی داعش از طریق آن در طول جنگ داخلی سوریه رشد کرد، صحبت می‌کنند، آنهم به دلیل گسیل شدن اسلحه‌ای که از سوی طرف‌های اهداکننده‌ای که به دنبال تضعیف دولت سوریه بودند، وارد کشور شد. با این وجود، گزارش جدیدی از سوی سازمان “پژوهش‌هایی پیرامون منازعات مسلحانه” (CAR) –سازمانی است که از سوی اتحادیه اروپا تأمین مالی می‌شود که ریشه و مقصد سلاح را در مناطق جنگی رصد می‌کند- صادر شده است، که شواهدی مستدل را در خصوص چگونگی توانایی سازمان تروریستی داعش در بدست آوردن مقادیر زیادی از سلاح را ارائه می‌دهد.
این تحقیق -که سه سال به‌طول انجامید-، بر سه نتیجه مهم متمرکز است که چگونگی توانایی سازمان تروریستی داعش در حفظ توان نظامی خود را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند، و این نتایج به شرح زیر است:
- داعش بر سلاح‌های گروه‌های مخالف مسلح سوریه سیطره یافت که توسط ایالات متحده و عربستان سعودی به آنها داده شده بود، که با تکرار انتقال غیرقانونی اسلحه توسط این دو کشور همراه بود.
- داعش، شبکه تدارکاتی پیچیده‌ای را تاسیس کرد که تا ترکیه گسترش یافت و قادرش ساخت بمب‌های کنار جاده‌ای دست‌ساز خود را به‌طور گسترده، تولید کند.
- این سازمان تروریستی به شکلی گسترده از منابع متنوعی برای دفاع از مناطق تحت سیطره خود در برابر نیروهای عراقی استفاده کرد؛ که این امر به آن کمک کرد تا دستاوردهای اقلیمی قابل توجهی کسب کند، علیرغم اینکه مقادیر زیادی از مهمات نیروهای عراقی را پس از سقوط موصل، مصادره کرد.
این گزارش همچنین تحلیلی پیرامون بیش از 40 هزار مورد ارائه می‌هد که بین سال های 2014 و 2017، از داعش بازپس‌گیری شده‌اند و این مواد شامل: (اسلحه، مهمات و ترکیبات شیمیایی مورد استفاده نیروهای این سازمان تروریستی در تولید دستگاه های انفجاری .((IEDs)
حدود 90 درصد از سلاح‌ها و مهماتی که از داعش بازپس‌گیری شدند در چین، روسیه و کشورهای اروپای شرقی ساخته شده است، در حالیکه اسلحه و مهماتی که از کشورهای عضو ناتو (NATO) آمدند به کمتر از 10 درصد از مجموع کل می‌رسد، اگر چه این درصدها نسبتا کم است، اما نیروهای داعش توانسته‌اند در نخستین حملات خود به نیروهای عراقی در سال 2014، مقادیر زیادی از اسلحه کشورهای عضو ناتو را تصاحب کنند.
سلاح‌ها و مهماتی که از طریق عملیات ارسال مجدد غیر مجاز آمده‌اند – این موضوع نقض موافقتنامه‌هایی است که به موجب آن دولت تامین کننده، مجوز صادرات مجدد سلاح توسط دولت دریافت کننده را بدون رضایت قبلی خود ممنوع می‌کند- منبع مهمی برای داعش به‌شمار می‌روند، و در این میان ایالات متحده و عربستان سعودی اکثر این تجهیزات را بدون اجازه کشورهای صادر کننده برای نیروهای اپوزیسیون سوریه فراهم کردند که بعدا به‌دست نیروهای داعش افتاد، این تجهیزات شامل سلاح و مهمات خریداری شده توسط ایالات متحده و عربستان سعودی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا در شرق اروپا است.
اسناد سازمان (CAR) نشان می‌دهد که سریع‌ترین مورد ثبت شده از قاچاق سلاح‌ها، به سلاح‌های ضد تانک (ATGW) مربوط می‌شود، بطوریکه این سلاح در اتحادیه اروپا تولید و به ایالات متحده فروخته شد و سپس به یکی از طرف‌های متخاصم سوریه رسید و بعد از آن هم به نیروهای داعش در عراق انتقال داده شد، و اخیرا، پس از بازپس‌گیری آن از نیروهای سازمان تروریستی داعش، توسط تیم تحقیقات میدانی سازمان (CAR) مورد تایید قرار گرفت. لازم به ذکر است که تمام این مجموعه از نقل و انتقالات طی دو ماه از تاریخ خروج سلاح از کارخانه صورت گرفته است.
طبق یافته‌های تیم تحقیقات میدانی سازمان (CAR)پلیس فدرال عراق توانست طی نبرد رمادی که از 25 نوامبر 2015 تا 9 فوریه 2016، به طول انجامید، لوله گلوله‌های موشکی از نوع 9M111MB-1 ATGW ساخت بلغارستان را از داعش بازپس بگیرد کرد، و این سازمان این سلاح را در تاریخ 18 فوریه 2016 تأیید کرد، کما اینکه بلغارستان تایید کرد که این لوله موشکی را در 12 دسامبر 2015 و از طریق معامله با یک شرکت آمریکایی به وزارت دفاع ایالات متحده صادر کرد، و ماده‌ای را در قرارداد درج کردند مبنی بر اینکه ایالات متحده متعهد می‌شود که کاربر نهایی این سلاح باشد.
لازم به ذکر است که هم ایالات متحده آمریکا و هم عربستان سعودی قراردادهایی را امضا کرده‌اند که در آنها قید شده این دو کشور به عنوان کاربر نهایی مهمات هستند، و متعهد می‌شوند که بدون موافقت حکومت صادر کننده، مجاز به نقل مجدد مهمات نمی‌باشند، اما پیش از نقل مجدد مهمات، کشورهای مربوطه را از جریان امر آگاه نساختند. و ایالات متحده آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا، طرف‌های امضاء کننده قرارداد تجارت اسلحه هستند، که ممنوعیت انتقال اسلحه و مهمات بدون اطلاع قبلی، جزء مواد این قراردادها می‌باشد.
درحالیکه شرایط دقیق کمک‌رسانی مستقیم در مرز سوریه به‌طور کامل مشخص نیست، با این حال، هر دو دولت اردن و ترکیه به عنوان واسطه در انتقال اسلحه‌ای که توسط عربستان سعودی و ایالات متحده خریداری شده بود، عمل کردند. و اطلاعات اولیه نشان می دهد که داعش از طریق ابزارهای مختلف به مهمات دسترسی پیدا کرده است، از جمله سیطره بر اسلحه‌ای که در میدان نبرد رها شده بود، اما سازمان (CAR) صورت‌گرفتن کمک‌رسانی مستقیم از خاک اردن و ترکیه به نیروهای داعش را بعید نمی‌داند، خصوصا اینکه گروه‌های مخالف متعددی در این میان حضور دارند. و علاوه بر موارد فوق‌الذکر، بخش بزرگی از مهمات بازپس گرفته شده از نیروهای داعش وجود دارد که شواهد نشان می‌دهد طرف‌هایی وجود دارند که سعی در پنهان کردن منبع این مهمات دارند، آنهم با جدا کردن مهمات از جعبه‌های اصلی آن که می‌تواند اطلاعات حمل و نقل را فراهم کند، و یا با از بین بردن علائم سازندگان مهمات که بر روی سلاح حک شده است. و این فعالیت‌ها به عنوان شواهدی هستند که از تلاش‌های عمدی برخی از طرف‌ها برای پنهان کردن مشارکت آنها در ارسال تسلیحات به عراق و سوریه حکایت دارد، واین درحالی‌ست که هر دو کشور برای وارد کردن اسلحه، مجازند و از سوی سازمان ملل متحد، تحریم نشده‌اند.
سازمان (CAR) تایید کرد که داعش، مقادیر زیادی ترکیبات شیمیایی در تولید مواد منفجره و باروت گلوله‌های توپخانه مورد استفاده قرار داده است، و بسیاری از این ترکیبات در همان کارخانه تولید شده‌اند، و یا واردات آنها توسط همان توزیع کننده، انجام گرفته است، و داعش –در همان زمان- مقادیر زیادی از این ترکیبات را از منابع مختلف خریداری می‌کرد.
ترکیه به عنوان منبع اصلی ترکیبات شیمیایی با قابلیت انفجار و مجموعه‌ای از سایر مواد کمکی ظاهر شد که در ساختن دستگاه‌های انفجاری و سلاح‌های دست ساز به داعش کمک کرد، آنهم در برهه زمانی انجام تحقیقات از سوی سازمان (CAR).
در واقع سیطره داعش بر مقادیر زیادی از مهمات از نیروهای دولتی عراق و سوریه، موضوع جدیدی نیست، اما وجود مهمات نوساز در میان تجهیزات بازپس‌گیری شده، شواهد واضحتری از منابع کمک‌رسانی اضافه‌تری را ارائه می‌دهد، به ویژه در سال‌های پس از 2014، و زمانی که پیشروی داعش کاهش یافت و قادر به دسترسی به تجهیزات نظامی زیادی از نیروهای رزمی عراق نبود.
و این نتیجه -به همراه نتایجی که سازمان(CAR) بطور رسمی به آنها رسید- بر این امر تاکید دارد که داعش به تدریج در اثنای روزهای نبرد به منابع جایگزینی برای مهمات متوسل شد، به‌خصوص کمک‌های خارجی که به نیروهای مخالف سوریه اختصاص داده شده بود و داعش بعدها آن را به عراق انتقال داد تا از آن علیه نیروهای عراقی و به‌منظور دفاع از شهرهایی مانند فلوجه، موصل و رمادی استفاده کند.
این گزارش در پایان، جامع‌ترین شواهد را برای دفاع از نظریه‌ای ارائه می‌دهد که می‌گوید: داعش قادر به رشد و شکوفایی در عراق بود، آنهم به‌دلیل گسیل گسترده اسلحه به سوریه توسط بازیگرانی که سعی در سرنگونی دولت این کشور داشتند، و حتما باید اقدامی عملی در جهت ترمیم شکست جامعه بین المللی برای اعمال کنترل‌های شدیدتر بر خرید و توزیع سلاح‌ها به‌منظور جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته، صورت گیرد.
